चिनियाँ सामानमा १०४% कर लगाउने ट्रम्पको घोषणा, किन रिसाए एलन मस्क ?

काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको दर्जनौँ अर्थतन्त्रमाथि दण्डात्मक भन्सार दर बुधबार लागू भएको छ । यसमा चिनियाँ सामानहरूमा १०० प्रतिशतभन्दा बढी कर समावेश छ र यसले विनाशकारी विश्वव्यापी व्यापार युद्धलाई नाटकीय रूपमा बढाएको छ । सप्ताहन्तदेखि लागू भएका व्यापक १० प्रतिशत भन्सार दरहरूले विश्व अर्थतन्त्रलाई हल्लाएपछि बुधबार बिहान १२.०१ बजे (०४०१ जिएमटी) युरोपेली सङ्घ (इयु) वा जापानजस्ता निर्यातकहरूबाट संयुक्त राज्य अमेरिकामा आयातमा दरहरू थप बढेका छन् ।

वासिङ्टनको शीर्ष आर्थिक प्रतिद्वन्द्वी तर प्रमुख व्यापारिक साझेदार समेत रहेको चीन सबैभन्दा बढी प्रभावित भएको छ । ट्रम्प ह्वाइट हाउसमा फर्केपछि चिनियाँ उत्पादनहरूमा लगाइएका भन्सार दरहरू अहिले आश्चर्यजनक रूपमा १०४ प्रतिशत पुगेको छ । ह्वाइट हाउसले जापान र दक्षिण कोरियाजस्ता सहयोगीहरूलाई प्राथमिकता दिने भन्दै मङ्गलबार आफ्नो सरकारले व्यापारिक साझेदारहरूसँग ‘अनुकूल सम्झौताहरू’ मा काम गरिरहेको ट्रम्पले बताए । उनका शीर्ष व्यापार अधिकारी जेमिसन ग्रिरले पनि सिनेटलाई अर्जेन्टिना, भियतनाम र इजरायलले आफ्नो कर घटाउने प्रस्ताव गरेको बताए ।

मङ्गलबार राति साथी रिपब्लिकनहरूसँगको रात्रिभोजमा ट्रम्पले देशहरू सम्झौता गर्न ‘आतुर’ रहेको बताए । “म तपाईंलाई भन्दैछु, यी देशहरू मलाई चाट्दै हामीलाई फोन गरिरहेका छन्”, उनले भने । तर बेइजिङले पछि हट्ने कुनै सङ्केत देखाएको छैन । चीनले व्यापार युद्ध ‘अन्त्यसम्म’ लड्ने र आफ्नो हितको रक्षा गर्न प्रतिकारको वाचा गरेको छ । चीनले अमेरिकी सामानमा लगाएको ३४ प्रतिशत कर बिहीबारदेखि लागु हुने भएको छ ।

अमेरिकी राष्ट्रपतिले आफ्नो नीतिले कम्पनीहरूलाई संयुक्त राज्य अमेरिकामा स्थानान्तरण गर्न बाध्य पार्दै अमेरिकाको हराएको उत्पादन आधारलाई पुनर्जीवित गर्ने विश्वास गरेका छन् । तर धेरै व्यापार विशेषज्ञहरू र अर्थशास्त्रीहरूले यो कति चाँडो – यदि कहिल्यै – हुन सक्छ भन्नेमा प्रश्न उठाउँदै भन्सार दरले मूल्य बढाउँदा उच्च मुद्रास्फीतिको चेतावनी दिन्छन् ।

मङ्गलबार ट्रम्पले संयुक्त राज्य अमेरिकाले करबाट ‘दैनिक लगभग दुई अर्ब डलर’ कमाइरहेको बताए ।

चीन ‘सम्झौता गर्न चाहन्छ’

ट्रम्पले सुरुमा चिनियाँ सामानहरूमा ३४ प्रतिशत अतिरिक्त भन्सार दर घोषणा गरेका थिए । तर चीनले अमेरिकी उत्पादनहरूमा समान मात्राको आफ्नै भन्सार दर लगाएपछि ट्रम्पले अर्को ५० प्रतिशत भन्सार शुल्क थपेका छन् । फेब्रुअरी र मार्चमा लगाइएको विद्यमान करहरू गणना गर्दा यसले ट्रम्पको दोस्रो राष्ट्रपतिको कार्यकालमा चिनियाँ सामानहरूका लागि सञ्चयी भन्सार शुल्क वृद्धि १०४ प्रतिशत पुग्नेछ ।

बेइजिङले ‘नराम्रो तरिकाले सम्झौता गर्न चाहन्छ, तर यसलाई कसरी सुरु गर्ने भन्ने थाहा छैन’ भन्दै ट्रम्पले बल चीनको कोर्टमा रहेको जोड दिएको छ । मङ्गलबार अबेर ट्रम्पले संयुक्त राज्य अमेरिकाले औषधिहरूमा ‘धेरै चाँडै’ प्रमुख भन्सार दर घोषणा गर्ने पनि बताए । छुट्टै, क्यानडाले केही अमेरिकी अटो आयातमा आफ्नो भन्सार दर बुधबार लागू हुने बताएको छ ।

चीन ‘आत्मविश्वासी’

पछिल्लो दिनमा विश्वव्यापी सेयर बजारबाट खर्बौं डलरको मूल्य समाप्त भएपछि एसियाका बजारहरू बुधबार फेरि खुल्दा हङकङ तीन प्रतिशतभन्दा बढी र जापानको निक्केई दुई दशमलव सात प्रतिशतले घटेको छ । विदेशी मुद्रा बजारमा पनि गिरावट देखिएको छ । दक्षिण कोरियाली वोन यस हप्ता २००९ पछि डलर विरूद्ध सबैभन्दा कम स्तरमा झरेको छ । बेइजिङको केन्द्रीय बैंकले बुधबार युआनलाई कमजोर पार्न कदम चालेसँगै चीनको अपतटीय युआन पनि अमेरिकी डलर विरूद्ध अहिलेसम्मकै कममा झरेको छ ।

यो गिरावटलाई ब्लूमबर्गले लगातार पाँचौँ दिन भनेको छ । तेलको मूल्य घटेको छ । पश्चिम टेक्सास मध्यवर्ती सन् २०२१ अप्रिलपछि पहिलो पटक ४६० भन्दा तल बन्द भयो । युरोपेली सङ्घ (इयु) ले तनाव कम गर्न खोजेको छ । समूहका प्रमुख उर्सुला भन डेर लेयनले चिनियाँ प्रधानमन्त्री ली चियाङसँगको कुराकानीमा व्यापार द्वन्द्व बढाउन नहुने चेतावनी दिएका छन् । उनले विश्व अर्थतन्त्रको स्थिरताका साथै ‘थप तीव्रता रोक्ने आवश्यकता’ मा जोड दिएको इयुको विवरणले बताएको छ ।

चिनियाँ प्रधानमन्त्रीले भन डेर लेयनलाई ‘दिगो र स्वस्थ आर्थिक विकास कायम राख्न पूर्ण आत्मविश्वास छ’ भन्दै आफ्नो मुलुकले ‘आँधीबेहरीको सामना गर्न सक्ने’ बताए । इयुले अगामी हप्ता २० प्रतिशतको नयाँ करहरूको जवाफमा आफ्नो प्रतिक्रिया सार्वजनिक गर्न सक्छ । इयुको भन्सार व्यवस्थाबारे ट्रम्पले कटु आलोचना गरेको छ । गत महिना लागू भएको अमेरिकी स्टिल र एलुमिनियम करको बदलामा इयुले सोयाबिनदेखि मोटरसाइकलसम्मका अमेरिकी सामानहरूमा २५ प्रतिशतसम्म कर लगाउने योजना बनाएको एएफपीले देखेको कागजातमा उल्लेख छ ।

अनुकूलित सम्झौताहरू

वाल स्ट्रिटका प्रमुख सूचकाङ्कहरू मङ्गलबार घटेर बन्द भए । व्यापक–आधारित एस एन्ड पी ५०० एक दशमलव छ प्रतिशतले घट्यो । भन्सार दरहरूमाथि घर्षणको एक सार्वजनिक सङ्केतमा ट्रम्पका प्रमुख सहयोगी एलन मस्कले वरिष्ठ ह्वाइट हाउस व्यापार सल्लाहकार पिटर नभारोलाई ‘ईंटाको झोलाभन्दा मूर्ख’ भनेर वर्णन गरे । ट्रम्पको व्यापार नीतिमा आफ्नो विरोधको सङ्केत दिएका नाभारोले आफ्नो टेस्ला कम्पनीलाई सस्तो विदेशी पाट्र्स चाहने ‘कार एसेम्बल’ भनेर वर्णन गरेपछि मस्क आक्रोशित भएका थिए ।