युक्रेनी खनिज पाइने भएपछि ट्रम्पको युटर्न, खर्बौ डलरको प्राकृतिक स्रोतमा ह्वाइट हाउसमा सम्झौता हुँदै

काठमाडौं । संयुक्त राज्य अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प सत्तामा आएपछि अनौठो व्यवहारहरु देखाइरहेका छन् । एक हप्ताअघि मात्रै डोनाल्ड ट्रम्पले युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमर जेलेन्स्कीलाई ‘तानाशाह’ भनेका थियो । शुक्रबार उनले युक्रेनी राष्ट्रपतिलाई ह्वाइट हाउसमा स्वागत गर्दै छन् ।

व्यपारिक पृष्ठभुमिबाट राष्ट्रपति बनेका ट्रम्प युक्रेनले आफ्नो खनिज पदार्थहरुमा पहुँच दिने भएपछि युटर्न भएका छन् । ट्रम्पले युक्रेनलाई खनिज पदार्थमा हस्ताक्षर गर्न बाध्य बनाएका छन् । राष्ट्रपतिमा निर्वाचित हुने बित्तिकै ट्रम्पले रुसका राष्ट्रपति भ्लादमिर पुटिनलाई साथ दिन थालेपछि युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेनेस्की त्रसित भएका थिए ।

यद्यपी खनिज पदार्थको हस्ताक्षरबाट युक्रेनले रुसबाट कहिले पनि आक्रमण नहुने सुरक्षाको प्रत्याभुति खोजेका छन् । तर राष्ट्रपति ट्रम्पले भने युक्रेन र रसिया दुबै देशबाट अधिक खनिज प्राप्त गर्ने बाटोलाई खुला राखेका छन् । यो बिचमा राष्ट्रपति ट्रम्पले युक्रेन कुनै दिन रसियाको हुन सक्ने बताइसकेका छन् ।

शुक्रबार दुई राष्ट्रपतिबिचमा वासिङ्टनलाई युक्रेनको दुर्लभ खनिजहरूमा पहुँच प्रदान गर्ने सम्झौतामा हस्ताक्षर हुने कार्यक्रम छ । किएभले ट्रम्पको रूसतर्फको हालैको झुकावका बावजुद समर्थन सुरक्षित गर्न खोजिरहेका बेला यो असाधारण परिवर्तनले वासिङ्टनमा केन्द्रित एक हप्ताको तीव्र अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीतिलाई समेट्छ । ट्रम्पले दुई साताअघि किएभबिना रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँग कुरा गर्दै तीन वर्ष पुरानो युद्ध अन्त्य गर्ने वार्ता सुरु गरेर युक्रेनबारे अमेरिकाको वर्षौंको नीतिलाई उल्टाइदिएका थिए ।

उनले जेलेन्स्कीलाई ‘चुनावविहीन तानाशाह’ भनेर हप्काउँदै र सन् २०२२ को फेब्रुअरीमा रुसको आक्रमणका लागि युक्रेनलाई दोष दिँदै सहयोगीहरूलाई पनि चिन्तित बनाएका थिए । तर फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोन र बेलायती प्रधानमन्त्री किर स्टार्मरको भ्रमणपछि हालैका दिनहरूमा ट्रम्पको स्वर नरम भएको छ ।

“म उहाँप्रति धेरै सम्मान गर्दछु”, ट्रम्पले बिहीबार जेलेन्स्कीको बारेमा भने, “हामी साँच्चै राम्रोसँग मिल्नेछौँ ।” ट्रम्पले गत हप्ता सामाजिक सञ्जालमा जेलेन्स्कीविरुद्ध गरेको ‘तानाशाह’ प्रहार पनि फिर्ता लिएका छन् । यो व्यङ्ग्यलाई उनले पहिले फिर्ता लिन अस्वीकार गरेका थियो भने उनले पुटिनलाई पनि तानाशाह भन्न अस्वीकार गरेका थिए । “के मैले त्यस्तो भनेको थिएँ ? मलाई विश्वास लाग्दैन मैले त्यस्तो भनेको थिएँ”, स्टार्मरसँगको बैठकका क्रममा पत्रकारहरूले जेलेन्स्कीबारे गरेको टिप्पणीबारे सोध्दा ट्रम्पले जवाफ दिए ।

विशेष गरी तेल, ग्याँस र दुर्लभ पृथ्वी धातुहरू लगायत युक्रेनी प्राकृतिक स्रोतहरूमा वासिङ्टनलाई प्राथमिक पहुँच दिने सम्झौताको जेलेन्स्कीको प्रारम्भिक अस्वीकृतिबाट तानाशाहको आक्रोश उत्पन्न भएको थियो । जेलेन्स्कीले कुनै पनि सम्झौताको हिस्साका रूपमा अमेरिकी सुरक्षा ग्यारेन्टीको माग गरेका थिए तर ट्रम्पले कुनै पनि प्रतिबद्धता दिन अस्वीकार गरेका छन्।

अर्बपति रियल स्टेट व्यवसायी ट्रम्पले युक्रेनलाई सैन्य र अन्य सहायतामा दिएको अर्बौं डलर फिर्ता लिन वासिङ्टनलाई यो सम्झौता आवश्यक रहेको जोड दिए । अन्ततः जेलेन्स्की नरम भए र यसमा हस्ताक्षर गर्न ह्वाइट हाउसमा आउन सहमत भए ।

यो सम्झौताले संयुक्त राज्य अमेरिकालाई युक्रेनको धेरै खनिज सम्पत्तिमा हिस्सा दिनेछ । “हामी युक्रेनको स्रोतका लागि उत्खनन गर्नेछौँ”, ट्रम्पले बिहीबार पत्रकारहरूलाई भने । खनिज सम्झौताका केही विवरण मात्र बाहिर आएका छन् । जेलेन्स्कीले यस हप्ता पत्रकारहरूलाई यसले व्यापक सम्झौताहरूका लागि रूपरेखाका रूपमा काम गर्ने बताए । अमेरिकी र युक्रेनी अधिकारीहरूबीचको थप छलफलले युक्रेनका लागि सुरक्षा ग्यारेन्टीहरूको प्रकृति र सम्झौतामा सम्बन्धित रकमको सही मात्रा निर्धारण गर्ने उनले बताए । तर ट्रम्पले कुनै पनि ग्यारेन्टीको प्रतिबद्धता गर्न बारम्बार अस्वीकार गरेका छन् ।

बेलायत र फ्रान्स दुवैले युक्रेन युद्ध अन्त्य गर्ने सम्झौताको स्थितिमा शान्ति सैनिकहरू प्रस्ताव गरेका छन् तर अमेरिकी गुप्तचर र सम्भवतः हवाई शक्तिसहित अमेरिकाको ‘ब्याकस्टप’ हुनुपर्ने बताएका छन् । अमेरिकी राष्ट्रपतिले बिहीबार स्टार्मरलाई  सुरक्षा ग्यारेन्टीको सन्दर्भमा ‘धेरै कुराहरूका लागि खुला’ रहेको तर आफूले पहिले रूस–युक्रेन सम्झौता गर्न चाहेको बताए ।

ट्रम्पले सम्झौताको दिशामा ‘धेरै प्रगति’ भएको बताए । तर त्यसपछि उनले भने, “यो या त धेरै चाँडै हुनेछ वा यो बिल्कुलै हुनेछैन ।” अमेरिकी र रूसी अधिकारीहरूले बिहीबार इस्तानबुलमा नयाँ चरणको वार्तामा भेटेका छन् । पुटिन र ट्रम्पले फेब्रुअरी १२ मा फोनमा कुराकानी गरेपछि आफूहरू व्यक्तिगत रूपमा भेट्न सहमत भएको बताएका थिए तर उनिहरूले अहिलेसम्म कुनै पनि बैठकलाई अन्तिम रूप दिएका छैनन् ।